Współuzależnienie – czym jest i jak je rozpoznać?
Uzależnienie to problem, który dotyka nie tylko osobę uzależnioną, ale również jej bliskich. W przypadku współuzależnienia, najczęściej dotyczy to domowników, szczególnie partnerów osób uzależnionych. Współuzależnienie prowadzi do poważnych konsekwencji zarówno dla zdrowia fizycznego, jak i psychicznego. Warto umieć je rozpoznać i, w razie potrzeby, poprosić o pomoc.
Czym jest współuzależnienie?
Współuzależnienie to zaburzona adaptacja do trudnej sytuacji związanej z nałogiem bliskiej osoby, która skutkuje powstawaniem specyficznych wzorców funkcjonowania. W skrócie, osoby współuzależnione ponoszą konsekwencje picia lub spożywania narkotyków przez osobę uzależnioną, zaniedbując swoje własne potrzeby. Doprowadzają się do fizycznej i psychicznej destrukcji. Rozróżniamy różne typy alkoholizmu, o czym można przeczytać w innym naszym artykule.
Przyczyn współuzależnienia jest wiele. Jego rozwój może wynikać zarówno z czynników materialnych (np. gdy osoba uzależniona jest głównym żywicielem rodziny), jak i emocjonalnych (np. silne uczucie do osoby uzależnionej, nie wyobrażanie sobie życia bez niej). Współuzależnienie często jest trudne do rozpoznania, ponieważ objawy nie są tak wyraźne jak w przypadku czynnego nałogu. Co więcej, osoby współuzależnione często nie zauważają swojego stanu, skupiając się wyłącznie na uzależnionej osobie.
Jak rozpoznać współuzależnienie?
Współuzależnienie nie powstaje natychmiastowo, tak jak alkoholizm czy narkomania, ale rozwija się, przechodząc przez kolejne etapy. Pierwszym z nich jest naturalna próba interwencji – próby zrozumienia przyczyn nałogu u uzależnionego. W miarę postępu nałogu, współuzależnieni zaczynają go izolować od otoczenia, próbując utrzymać rodzinę za wszelką cenę. W kolejnych fazach, starają się kontrolować nałóg bliskiej osoby, a w ostatniej fazie całkowicie się mu poddają, akceptując patologiczne zachowania.
Współuzależnienie objawia się szeregiem specyficznych zachowań. Oto najczęstsze z nich:
- Branie odpowiedzialności – Osoba współuzależniona ponosi konsekwencje picia bliskiej osoby, wyręcza ją w obowiązkach domowych, ponosi koszty związane z nałogiem, zajmuje się dziećmi i stara się je chronić.
- Usprawiedliwianie – Podświadome racjonalizowanie nałogu, tłumaczenie go stresem lub innymi okolicznościami. Często osoba współuzależniona wymyśla wymówki za bliską osobę, akceptując jej nałóg.
- Kontrolowanie – Osoba współuzależniona czuje potrzebę ciągłej kontroli nad uzależnionym, przeszukuje jego rzeczy, sprawdza wydatki, nie pozwala mu wychodzić z domu.
- Zaniedbywanie własnych potrzeb – Osoba współuzależniona zapomina o swoich potrzebach fizycznych i emocjonalnych, poświęcając się wyłącznie uzależnionemu.
- Wymuszanie obietnic – Osoba współuzależniona wielokrotnie prosi uzależnionego, by ten przestał pić lub brać narkotyki, dając mu kolejne szanse i wymuszając obietnice poprawy.
Konsekwencje współuzależnienia
Osoba współuzależniona, koncentrując całe swoje życie na nałogu bliskiej osoby, doświadcza huśtawek emocjonalnych, staje się depresyjna, może być agresywna. Żyje w ciągłym napięciu i stresie, co wykańcza ją psychicznie i fizycznie. Zaniedbuje swoje zdrowie fizyczne i psychiczne, co prowadzi do problemów zdrowotnych, takich jak bóle, problemy z układem pokarmowym, czy choroby serca. Często nie dopuszcza do siebie swoich emocji, tłumiąc je w trosce o uzależnioną osobę. Regularne picie, może także doprowadzić do zespołu Otella, o którym pisaliśmy wcześniej.
Osoba uzależniona nie jest bliżej wyjścia z nałogu niż była wcześniej. Dzięki pomocy osoby współuzależnionej, nałóg może się pogłębiać. Uzależniony nie ponosi konsekwencji swoich działań, jest wyręczany, co prowadzi do dalszego zaawansowania choroby.
Jak wyjść ze współuzależnienia?
Leczeniem współuzależnienia zajmują się psychoterapeuci. Terapia współuzależnienia skupia się na odbudowie poczucia własnej wartości osoby współuzależnionej, nauce stawiania granic oraz odzyskaniu kontroli nad własnym życiem. Terapię współuzależnienia powinno się prowadzić równolegle z leczeniem osoby uzależnionej, ponieważ tylko kompleksowe podejście daje szansę na skuteczną pomoc. W przypadku, gdy osoba uzależniona nie chce podjąć leczenia, najrozsądniejszym rozwiązaniem jest rozstanie lub ograniczenie kontaktu.
Jeśli jesteś osobą współuzależnioną, najważniejsze jest, abyś skupił się na własnym zdrowiu. Nie bądź bierny wobec swoich emocji i zdrowia. Jeśli bliska Ci osoba nie chce się leczyć, poinformuj ją o swoich uczuciach i zachęć do detoksu alkoholowego lub detoksu narkotykowego. W takim przypadku, odpowiednia detoksykacja pomoże jej odzyskać równowagę i wziąć odpowiedzialność za swoje życie.
