Czym jest uzależnienie krzyżowe i jak do niego nie dopuścić?

Uzależnienia nie zawsze są liniowe. Alkoholik może być jednocześnie narkomanem, palaczem i hazardzistą. Wówczas mamy do czynienia z uzależnieniem mieszanym, czyli nałogami występującymi dość niezależnie od siebie. Istnieje jednak pojęcie uzależnienia krzyżowego, czyli takiego, które powstaje najczęściej na skutek uzależnienia wcześniejszego.

Jak odróżnić uzależnienie krzyżowe od mieszanego? Głównym kryterium jest w tym przypadku cel zażywania lub zachowania. W przypadku uzależnień krzyżowych istotną rolę odgrywa zdolność jednej substancji lub grupy substancji do tłumienia objawów zespołu odstawiennego, który został spowodowany zaprzestaniem stosowania innej.

Zespół abstynencyjny wywołuje szereg nieprzyjemnych objawów fizycznych, jak i psychicznych. Samo odstawienie i jego przetrwanie nie gwarantuje sukcesu, gdyż w człowieku pozostają nieprzepracowane nawyki, emocjonalna pustka i nieumiejętność radzenia sobie z życiem na trzeźwo. To między innymi dlatego uzależnieni wpadają w ciągi („klinują”, kontynuują spożywanie, aby „wyleczyć kaca” i nie potrafią się zatrzymać) albo zapijają po dłuższych okresach abstynencji (nie rozumieją swoich emocji i nie potrafią znieść życia na trzeźwo).

Często wydaje się, że zaprzestanie zażywania rozwiązuje problem. Gdy alkoholik przestaje pić, to odniósł sukces i liczy się tylko to, że nie ma w jego życiu alkoholu. Co z tego, że kieliszek zamienił na lufkę?

Ano dużo. Jeśli inna używka stosowana jest po to, aby poradzić sobie z odstawieniem pierwszej, wówczas wielokrotnie wzrasta ryzyko uzależnienia od kolejnej substancji. Często pochodzą one z tej samej grupy. Mogą to być substancje działające depresyjnie i uspokajająco na układ nerwowy lub przeciwnie – takie, które pobudzają. Albo środki halucynogenne. Ośrodki odwykowe i psychiatria znają wiele przypadków, gdy pacjent przestał znieczulać się alkoholem, a zaczął benzodiazepinami, czyli lekami działającymi w podobny, uspokajający sposób. A amfetaminę, od której jest uzależniony, zamienił na kokainę, od której jeszcze nie jest. Choć najprawdopodobniej zaraz będzie.

Trzeźwienie i wychodzenie z uzależnienia nie polegają więc na odstawieniu jednej konkretnej substancji, która stanowiła problem. Tym problemem bardzo często jest również psychiczna niezdolność do funkcjonowania w trzeźwości, która wymaga terapii. Alkoholik musi nauczyć się żyć bez otępiania, a nie otępiać się wszystkim, byle nie alkoholem.

Dlatego jeśli podejmujesz próbę odstawienia substancji i przerzucasz się w tym momencie na inną, albo zauważasz takie zachowanie u swoich bliskich, poproś o pomoc. Na objawy zespołu abstynencyjnego pomoże odpowiednia detoksykacja. Jeśli nie możesz od razu podjąć leczenia oadwykowego, zamów detoks z dowozem, który pomoże Ci uniknąć wpadnięcia w ciąg. Kolejnym krokiem powinno być podjęcie leczenia, które jest powszechnie skutecznym sposobem na trwałe zerwanie z nałogiem.